Thị trường chứng khoán Việt Nam có xu hướng tăng trong 20 năm qua. Mặc dù có những thời điểm đi xuống, nhưng nhìn chung, thị trường chứng khoán tại nước ta đang trên đà đi lên cùng với những chuyển mình ngày càng lớn mạnh của nền kinh tế đất nước. Ví dụ như chỉ số đại diện cho Thị trường chứng khoán Việt Nam: VN- Index

Chỉ số VNINDEX – Biểu đồ lịch sử 20 năm
Nguồn: Aladin

Đây là một dấu hiệu tích cực, chứng tỏ người dân Việt Nam ngày càng chú trọng tới các vấn đề về tài chính cá nhân, tạo nguồn thu nhập thụ động cho bản thân và gia đình. Tuy nhiên, đầu tư chứng khoán không phải là một công việc đơn giản. Nó đòi hỏi ở người tham gia một lượng vốn kiến thức nhất định cũng như là quỹ thời gian tự tìm tòi, học hỏi.

Hãy cùng đọc bài viết dưới đây để biết các cách học đầu tư chứng khoán!

1. Khái niệm về đầu tư chứng khoán và cách kiếm tiền từ chứng khoán.

Dưới đây là các khái niệm về chứng khoán mà các nhà đầu tư mới bắt đầu cần biết:

  • Cổ phiếu là giấy chứng nhận số tiền nhà đầu tư đóng góp vào công ty phát hành. Người nắm giữ trở thành cổ đông và đồng thời là chủ sở hữu của công ty phát hành.

  • Đầu tư cổ phiếu là việc kiếm lợi nhuận từ việc mua/bán cổ phiếu trên thị trường chứng khoán

Khi đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư có thể kiếm lợi từ:

  • Chênh lệch giá cổ phiếu, tính bằng công thức: Lãi / Lỗ = Giá bán – Giá mua – (Thuế + Phí giao dịch)

  • Hưởng cổ tức (bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu)

  • Cổ phiếu thưởng

  • Quyền mua cổ phiếu với giá ưu đãi

2. Các loại chứng khoán phổ biến trên thị trường

Hiện nay trên thị trường Việt Nam có 3 loại chứng khoán phổ biến
Chứng khoán vốn (cổ phiếu), chứng khoán nợ (trái phiếu), chứng khoán phái sinh.

2.1 Chứng khoán vốn

Thường được biết đến là cổ phiếu phổ thông. Vì vậy, nó có vai trò và đặc điểm giống như cổ phiếu:

  • Nhận cổ tức

  • Hưởng lợi nhuận từ chênh lệch giá

  • Có quyền được biểu quyết

2.2 Chứng khoán nợ (trái phiếu)

Hiểu đơn giản, khi sở hữu chứng khoán nợ, nhà đầu tư sẽ trở thành chủ nợ của công ty. Do đó, “sân chơi” này thường dành cho các tổ chức, doanh nghiệp lớn, ngân hàng chứ không phù hợp với nhà đầu tư cá nhân.

2.3 Chứng khoán phái sinh

Đây là một hình thức khá phức tạp và vẫn còn mới tại Việt Nam. Hiểu một cách đơn giản nhất, chứng khoán phái sinh chính là một sản phẩm cho phép nhà đầu tư có thể đặt cược việc tăng hoặc giảm tỷ giá.

Nếu như chỉ số tăng đúng như đặt cược kỳ vọng thì nhà đầu tư sinh lời, thông qua một hợp đồng tương lai. Còn nếu sản phẩm đặt cược không như mong muốn, nhà đầu tư sẽ cần bù lỗ thanh toán. Với tính phức tạp và yêu cầu trực giác cao, hình thức này phù hợp với các nhà đầu tư cá nhân đã có nhiều năm kinh nghiệm, nhạy bén với thị trường và sẵn sàng chịu rủi ro.

Tóm lại, đối với các nhà đầu tư cá nhân, Chứng khoán vốn (Cổ phiếu) và Chứng khoán phái sinh là hai loại hình chứng khoán phù hợp nhất. Tuy nhiên, với các nhà đầu tư cá nhân trẻ, mới bước chân vào lĩnh vực đầu tư chứng khoán thì đầu tư cổ phiếu vẫn là một lựa chọn an toàn và thích hợp nhất. 

3. 10 cách học đầu tư chứng khoán hiệu quả nhất.

Với những người đang muốn học đầu tư, hãy tham khảo 10 cách học đầu tư chứng khoán dưới đây:

3.1 Đọc các cuốn sách kinh điển về đầu tư chứng khoán

Trên mạng hiện nay có rất nhiều sách về đầu tư chứng khoán. Tuy nhiên, đối với những người mới đầu thì các cuốn sách về tâm lý, tiểu sử của những nhà đầu tư chứng khoán nổi tiếng sẽ là lựa chọn phù hợp hơn là những sách có tính chuyên môn cao.

Bởi, nếu đọc những cuốn sách khó mà không hiểu sẽ dễ gây nản, bên cạnh đó với vốn kiến thức còn bị giới hạn, các nhà đầu tư cũng chưa phân biệt được kiến thức đúng- sai từ sách, và điều này là rất không nên vì có thể dẫn tới các trường hợp hiểu sai – áp dụng sai, gây tổn thất cho người chơi. 

Go Money xin giới thiệu bạn đọc 3 cuốn sách nổi tiếng

Tâm lý thị trường chứng khoán

Cuốn sách đầu tiên đó là: “Tâm lý thị trường chứng khoán” của George Charles Selden. Đây là một cuốn sách ngắn và dễ đọc, lượng từ vựng chuyên môn được tác giả viết theo hướng đơn giản hóa, dễ đọc dễ hiểu. Sách sẽ cho người đọc hình dung được phần nào tính chất của thị trường chứng khoán, hiểu được thị trường chứng khoán ngoài những yếu tố về kinh tế thì yếu tố của con người trong đó cũng rất quan trọng

Nhà đầu tư thông minh

Cuốn thứ hai là “Nhà đầu tư thông minh” đến từ tác giả Benjamin Graham. Tác phẩm được xem là quyển “kinh thánh” phải đọc trong giới đầu tư chứng khoán. Đây cũng là cuốn sách từng được Warren Buffett đánh giá là cuốn sách hay nhất viết về đầu tư. Cuốn sách trở thành cẩm nang của các nhà đầu tư với triết lý “đầu tư theo giá trị” của tác giả Graham, bảo vệ nhà đầu tư khỏi những sai lầm lớn và dạy nhà đầu tư phát triển các chiến lược dài hạn. Nếu bạn đang có ý định dấn thân vào đầu tư chứng khoán, đây là cuốn sách bạn “bắt buộc” phải đọc.

Làm giàu từ chứng khoán

Tác phẩm cuối cùng đến từ tác giả William O’neil: “Làm giàu từ chứng khoán”. Đây được xem là cuốn sách gối đầu giường cho mọi nhà đầu tư, dù là theo trường phái phân tích cơ bản hay phân tích kỹ thuật. Cuốn sách kể về năm nhà kinh doanh chứng khoán đã cực kỳ thành công, tiểu sử và cập nhật kỳ tích của những nhà giao dịch này. Với “Làm giàu từ chứng khoán”, nhà đầu tư sẽ học được những kỹ thuật được kiểm chứng xây dựng cổ phiếu, mẹo chọn các cổ phiếu, quỹ tương hỗ và ETF, cập nhật 100 biểu đồ mới, các chiến lược giúp nhà đầu tư tránh mắc phải những sai lầm phổ biến nhất…

3.2 Đọc các bài viết/bài báo trực tuyến

Bên cạnh việc đọc sách, các bài viết ngắn gọn theo đúng chủ đề trọng tâm sẽ giúp người chơi chứng khoán hệ thống được kiến thức một cách rõ ràng, nhanh chóng. Các bài viết online về đầu tư chứng khoán được xem là nguồn tài nguyên khổng lồ cho bất cứ ai muốn học cách giao dịch. 

Ví dụ, có rất nhiều bài báo cung cấp các kiến thức hữu ích trên các trang web như Bloomberg.com. Người đọc sẽ hiểu thêm về các kiến thức đầu tư, nắm bắt thị trường,… Ngoài ra, Investopedia – nguồn tài nguyên kiến thức tài chính miễn phí bằng tiếng Anh, cũng là một lựa chọn hàng đầu để nâng cao kiến thức nền cho các nhà đầu tư khi cung cấp rất nhiều bài học về kinh tế, thị trường chứng khoán, tư duy hoặc phương thức giao dịch chứng khoán. 

3.3 Tìm một cố vấn hoặc một người bạn để học đầu tư chứng khoán

Chọn người dẫn đường trong môn đầu tư rất quan trọng. Có mentor hướng dẫn, con đường tự học của bạn sẽ được rút ngắn đi rất nhiều và thậm chí, nếu tìm được mentor giỏi và có tầm thì việc được họ dẫn dắt sẽ giúp bạn thành công và đi được đường dài trong lĩnh vực này. 

Vai trò của một người cố vấn chính là hướng dẫn, giới thiệu các tài liệu hữu ích cho việc đầu tư, hỗ trợ bạn đưa ra chiến lược đầu tư khôn ngoan, chỉ cho bạn đây là những lỗi sai kinh điển và đâu là các mẹo nên dùng trong lúc lựa chọn đầu tư. Một cố vấn phải là người có kinh nghiệm trong việc đầu tư chứng khoán, đủ mức từng trải để có thể giúp bạn tránh các sai lầm trong việc giao dịch – đầu tư. Cố vấn có thể là người có chuyên môn trong ngành tài chính, trader tự do, hoặc cố vấn/chuyên gia từ các công ty môi giới.

3.4 Học tập từ những chuyên gia, những nhà đầu tư kỳ cựu

Việc tìm cho mình một hình mẫu, một “tấm gương” trong giới đầu tư cũng là một cách để các nhà đầu tư mới chơi học tập, nâng cao trình độ của mình. Các tấm gương thành công trên thị trường chứng khoán sẽ giúp người chơi có thêm cảm hứng và niềm tin vào thị trường. Mỗi người đều có những cách nhận định, quan điểm đầu tư riêng đáng học hỏi. 

Ví như huyền thoại đầu tư Warren Buffet – ông là nhân chứng sống cho khẳng định tầm quan trọng của việc đầu tư và nắm giữ cổ phiếu dài hạn dựa theo các phân tích cơ bản. 

Hay với các nhà đầu tư thuộc trường phái phân tích kỹ thuật, việc tìm hiểu về Charles Dow, Ralph Nelson Elliott với nguyên lý sóng Elliott sẽ giúp họ học hỏi được thêm rất nhiều.

Trong bối cảnh biến động, đừng theo dõi thị trường quá chặt chẽ. Ngay cả những thay đổi mạnh mẽ trên thị trường cũng không phải gây lo ngại. Hãy bám sát những điều cơ bản.

3.5 Đọc thông tin dữ liệu trên thị trường chứng khoán

Trước khi nhà đầu tư có thể đọc bất kì một cuốn sách hoặc bài viết nào, thì phải hiểu các thông tin căn bản trên thị trường như giá, khối lượng, mã chứng khoán, chỉ số, đồ thị…

Các thông tin dữ liệu sẽ giúp nhà đầu tư có cái nhìn trọng tâm tổng quan thị trường, hiểu được những thông điệp thị trường thông qua việc thay đổi các dữ liệu giá và khối lượng, hoặc cảm nhận và hiểu hơn về các hành vi gây áp lực biến động lên thị trường.

Các trang báo mà nhà đầu tư có thể tham khảo được là: bloomberg.com ,Cafef.vn, ndh.vn, vietstock, stockbiz.

3.6 Thực hành thông qua tài khoản demo

Một trong những cách tốt nhất để học hỏi đó là thực hành. Hiện nay, nhà đầu tư có thể đăng ký các tài khoản giao dịch giả định để tập chơi chứng khoán. Trên thị trường, hầu như nền tảng giao dịch trực tuyến nào cũng có tài khoản giả định (Demo) với tất cả các nội dung giao dịch, công cụ giao dịch và bảng điều khiển miễn phí dành cho nhà đầu tư. 

Với tài khoản Demo, nhà đầu tư có thể học cách giao dịch với số tiền ảo nhất định. Với quá trình giao dịch giả định, nhà đầu tư được kết nối với thị trường chứng khoán thật, được mua/bán và chốt lời/lỗ như một quá trình thật. Song, điều quan trọng là người tham gia sẽ không bị mất tiền thực tế.

Đây là cách học đầu tư mà Go Money khuyến khích mọi người nên thực hiện do hoàn toàn không mất phí tạo tài khoản, tính thực tiễn cao và độ an toàn được đảm bảo. 

3.7 Đăng ký tham gia hội thảo, các lớp học trực tiếp, khóa học trực tuyến chất lượng

Nếu nhà đầu tư cảm thấy tự học là chưa đủ và muốn tìm một nơi để được tương tác và giải đáp các thắc mắc nhanh chóng, tham gia các hội thảo và khóa học trực tuyến sẽ là một lựa chọn thích hợp.

Các hội thảo, lớp học là tập hợp mạng lưới các nhà đầu tư chuyên lẫn không chuyên. Ngoài những bài học lý thuyết, nhà đầu tư sẽ được chia sẻ về cách đi đến thành công của những người đã tìm thấy chỗ đứng trên thị trường chứng khoán. 

Hiện nay, có rất nhiều hội thảo, khóa học về đầu tư chứng khoán trên thị trường Việt Nam. Một vài cái tên tiêu biểu như VNDIRECT, SRTC, Trung tâm phát triển khoa học kinh tế, Vietstock,…

3.8 Theo dõi các báo cáo phân tích của các công ty chứng khoán

Cách nhanh nhất để nắm thông tin của một cổ phiếu là đọc báo cáo phân tích cổ phiếu. Ở Việt Nam, nhiều công ty chứng khoán uy tín như BVSC, FPTS, VPBS, VCBS có bộ phận phân tích doanh nghiệp và phát hành báo cáo phân tích miễn phí. 

Báo cáo phân tích sẽ giúp nhà đầu tư nắm được các thông tin cơ bản của doanh nghiệp như kế hoạch kinh doanh, tỷ trọng doanh thu. Đây là nguồn thông tin khách quan, đã qua xử lý và rất đáng giá, góp phần vào quyết định lựa chọn của nhà đầu tư. 

Nguồn: Cafef

3.9 Đăng ký các khuyến nghị giao dịch có trả phí một cách thận trọng

Việc quan sát, theo dõi các chuyên gia thị trường từ đó hành động theo khuyến nghị của họ thường là hướng đi an toàn, thức thời cho các nhà đầu tư mới bước chân vào thị trường. Chính vì thế, có nhiều dịch vụ cung cấp các thông tin khuyến nghị giao dịch có trả phí. 

Tuy nhiên, hãy thận trọng khi đăng ký các dịch vụ này trực tuyến. Bởi thời buổi bùng nổ thông tin trên các phương tiện truyền thông, nhiều cá nhân – tổ chức “tự phát” đội lốt chuyên gia với lời mời gọi chỉ dạy đầu tư thành công 100%; hoặc cam kết đầu tư với mức lợi nhuận khủng… Nếu bỏ tiền cho một nơi không đáng tin cậy, nhà đầu tư có khả năng cháy tài khoản và thất bại. Vì vậy, trước khi đăng ký dịch vụ, hãy tìm hiểu thật kỹ để tránh các trường hợp đáng tiếc có thể xảy ra.

3.10 Mở một tài khoản tại công ty chứng khoán và tập giao dịch

Mục tiêu mở tài khoản chứng khoán là để nhà đầu tư làm quen với thị trường và các quy định giao dịch. Nhà đầu tư sẽ biết cách mua – bán chứng khoán trực tuyến.

Ban đầu, nhà đầu tư nên tập với số tiền nhỏ khoảng 1-2 triệu đồng. Sau khi đã quen với cách giao dịch, số tiền đầu tư có thể tăng lên nhưng cũng không nên vượt quá 1 con số trong giai đoạn này.

Đầu tư thật dù với số tiền rất nhỏ cũng đem lại cảm giác khác biệt hoàn toàn so với giao dịch demo. Mua chứng khoán bằng tiền thật đồng nghĩa với việc nhà đầu tư phải xem thông tin về cổ phiếu, đánh giá các mã, nắm thông tin về các ngành,… Những khoản lãi (lỗ) đầu tiên, dù ít thôi cũng sẽ đem lại cho nhà đầu tư những cảm xúc chân thực nhất khi thực hiện giao dịch. 

Tóm lại, một lời khuyên mà Go Money dành cho bạn đó là:

Hãy lập tài khoản Demo trước và thực hiện giao dịch trên tài khoản nhuần nhuyễn, thời gian này có thể kết hợp với đọc sách, đọc báo, nắm bắt xu hướng thị trường, tham gia khóa học,…

Sau khi đã nắm bắt được các kiến thức cơ bản, lúc này nhà đầu tư mới nên mở tài khoản và tập giao dịch trực tuyến.

4. Các mẹo đầu tư chứng khoán mà nhà đầu tư nên áp dụng

Dưới đây là 2 mẹo đầu tư mà các nhà đầu tư mới bắt đầu nên biết và áp dụng theo:

4.1 Quy tắc Win-Win (luôn tính toán để giao dịch thành công)

Với 1 giao dịch có tỷ lệ thắng cao, nhà đầu tư nên tiếp tục nắm giữ cổ phiếu để bán với mức giá cao hơn, hay bán chúng ngay tại thời điểm đó để chốt lãi? 

Trong trường hợp này, nhà đầu tư hãy cân nhắc bán một nửa và giữ phần còn lại với mức cắt lỗ tối đa về mức giá mua ban đầu. Với cách này, nếu cổ phiếu giảm điểm, nhà đầu tư vẫn có lời với 1 nửa số cổ phiếu được chốt lãi trước đó. Tương tự, nếu cổ phiếu tăng giá cao hơn, nhà đầu tư vẫn sẽ có một giao dịch thành công.

4.2 Nắm rõ lịch thu nhập cổ phiếu

Lợi nhuận (Thu nhập) cổ phiếu là thước đo mức lợi nhuận mà một công ty đã tạo ra trên mỗi cổ phiếu mà nó phát hành. Nhà đầu tư phải luôn nắm rõ ngày giờ các công ty công bố thu nhập hàng quý, hàng năm vì thu nhập cổ phiếu sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận và thị giá của cổ phiếu.

Nó cũng thể hiện sự tăng trưởng của các khoản đầu tư trong tương lai, giúp các nhà đầu tư cá nhân đưa ra lựa chọn.

5. Các website theo dõi thông tin thị trường chứng khoán

Đối với các nhà đầu tư đang tập chơi chứng khoán, theo dõi thông tin thị trường qua các trang web sẽ giúp đưa ra các phân tích về xu hướng tăng giảm của thị trường hoặc đánh giá, nhận định tổng quan về các cổ phiếu của từng công ty. Hiện nay, tại Việt Nam có các trang web uy tín như:

– Cafef

– Vietstock

– Vneconomy

– Vietnambiz

– Cophieu68

– Stockbiz

– Tin nhanh chứng khoán

– F319

6. Làm sao để đầu tư chứng khoán hiệu quả?

Với các nhà đầu tư, lý do tìm đến chứng khoán chính là vì lợi nhuận và khả năng sinh lời của các khoản đầu tư. Tuy nhiên, kiếm tiền từ đầu tư chứng khoán không hề dễ dàng!

Theo Research & Ranking, hơn 90% người đầu tư chứng khoán đều thua lỗ hoặc có lợi nhuận thấp hơn lãi suất gửi tiết kiệm.

Tuy nhiên, điều này bắt nguồn từ việc các nhà đầu tư không trang bị đầy đủ những kiến thức cần thiết cho mình. Để đầu tư chứng khoán hiệu quả, việc quan trọng nhất chính là nắm bắt và hiểu rõ các kiến thức cơ bản về thị trường chứng khoán, hiểu và tuân thủ nghiêm ngặt các bước đầu tư chứng khoán. Nếu tuân thủ, chỉ trong thời gian ngắn, các nhà đầu tư mới có thể kiếm cho mình không chỉ những khoản sinh lời đầu tiên mà còn kèm thêm những kinh nghiệm tự đúc rút ra được cho bản thân. 

Như vậy, trước khi bắt đầu đầu tư chứng khoán, các nhà đầu tư cá nhân nên chuẩn bị sẵn cho mình các kiến thức và tâm lý về đầu tư, kết hợp với đó là nhận lời khuyên từ những chuyên gia hoặc các mentor kỳ cựu trong ngành. Tuy nhiên, lý thuyết thôi là chưa đủ, việc lập tài khoản demo và tạo tài khoản giao dịch trên các sàn chứng khoán là việc mà các nhà đầu tư mới bắt đầu “cần thiết” phải làm nếu muốn sinh lời từ đầu tư chứng khoán.